poniedziałek, 30 listopada 2009
niedziela, 18 października 2009
środa, 14 października 2009
sobota, 10 października 2009
piątek, 9 października 2009
środa, 16 września 2009
poniedziałek, 7 września 2009
Musica mundana
musica mundana łac., muzyka wszechświata (wg Boecjusza), odpowiednik "harmonii sfer" Pitagorasa.
Kontrapunkt
Kontrapunkt (z łaciny punctus contra punctum, w dosłownym tłumaczeniu: nuta przeciw nucie). Jest to technika kompozytorska, która polega na prowadzeniu kilku niezależnych linii melodycznych (polifonia) zgodnie z określonymi zasadami harmonicznymi i rytmicznymi.
W drugim, węższym znaczeniu (używanym w obecnej teorii muzyki) jest określeniem dla głosu współdziałającego z tematem.
Założenia kontrapunktu powstały w średniowieczu, rozwinięte w czasach renesansu, do perfekcji zostały doprowadzone w baroku. Pierwotne formy kontrapunktu polegały na równoczesnym brzmieniu wszystkich głosów posiadających identyczny rytm, co nazywano techniką nota contra notam (nie należy mylić jej z homofonią). Tzw. contrapunctus floridus (kontrapunkt kwiecisty) oznaczał natomiast swobodę rytmiczną w co najmniej jednym głosie.
Rozwój kontrapunktu polegał na coraz większym usamodzielnianiu się głosów. Teorię i praktykę kontrapunktu rozwinęła następnie epoka renesansu (J. Tinctoris, N. Vicentino, G. Zarlino), a do szczytowego rozwoju doprowadził późny barok, w którym dokonała się synteza skomplikowanej polifonii oraz tonalności dur-moll.
Typy kontrapunktów:
wokalny
palestrinowski
luxarius
Formy muzyczne oparte na założeniach kontrapunktu: fuga, kanon, inwencja.
W drugim, węższym znaczeniu (używanym w obecnej teorii muzyki) jest określeniem dla głosu współdziałającego z tematem.
Założenia kontrapunktu powstały w średniowieczu, rozwinięte w czasach renesansu, do perfekcji zostały doprowadzone w baroku. Pierwotne formy kontrapunktu polegały na równoczesnym brzmieniu wszystkich głosów posiadających identyczny rytm, co nazywano techniką nota contra notam (nie należy mylić jej z homofonią). Tzw. contrapunctus floridus (kontrapunkt kwiecisty) oznaczał natomiast swobodę rytmiczną w co najmniej jednym głosie.
Rozwój kontrapunktu polegał na coraz większym usamodzielnianiu się głosów. Teorię i praktykę kontrapunktu rozwinęła następnie epoka renesansu (J. Tinctoris, N. Vicentino, G. Zarlino), a do szczytowego rozwoju doprowadził późny barok, w którym dokonała się synteza skomplikowanej polifonii oraz tonalności dur-moll.
Typy kontrapunktów:
wokalny
palestrinowski
luxarius
Formy muzyczne oparte na założeniach kontrapunktu: fuga, kanon, inwencja.
Aulos
Aulos (gr. αὐλός) – rodzaj instrumentu muzycznego, jednego z najpopularniejszych w starożytnej Grecji; stanowiły go dwie niezależne, cylindryczne piszczałki wyposażone w podwójny stroik; grano na nich unisono, przy czym były one rozstrojone o mikrotony.
Najstarsze zachowane malowidła z XIV w p.n.e. (z sarkofagu z Krety).
Muzyka aulosu towarzyszyła obrzędom kultu Dionizosa. Dźwięk aulosu był ostry i przenikliwy. Każda piszczałka składała się z pięciu części: dwuczęściowego korpusu, dwóch baryłek, ustnika i stroika.
Przy grze zakładano na usta skórzane taśmy - phorbeię, która opasywała poliki. Stosowano ją - jak się przypuszcza - by wywrzeć nacisk na wargi - by móc grać głośniej. Phorbeii używali tylko mężczyźni grający w otwartych przestrzeniach. Kobiety - auletki - grające w zamkniętych pomieszczeniach na greckich ucztach (gr. symposion) nigdy nie używały tej przepaski.
Aulos ma sześć otworów palcowych. By zwiększyć jego możliwości Pronomos - słynny muzyk z Teb wynalazł pierścienie obrotowe. Instrumenty wykonywane były z trzciny, czasem z drewna lub kości.
Aulos był instrumentem, na którym z zasady grały greckie prostytutki
Najstarsze zachowane malowidła z XIV w p.n.e. (z sarkofagu z Krety).
Muzyka aulosu towarzyszyła obrzędom kultu Dionizosa. Dźwięk aulosu był ostry i przenikliwy. Każda piszczałka składała się z pięciu części: dwuczęściowego korpusu, dwóch baryłek, ustnika i stroika.
Przy grze zakładano na usta skórzane taśmy - phorbeię, która opasywała poliki. Stosowano ją - jak się przypuszcza - by wywrzeć nacisk na wargi - by móc grać głośniej. Phorbeii używali tylko mężczyźni grający w otwartych przestrzeniach. Kobiety - auletki - grające w zamkniętych pomieszczeniach na greckich ucztach (gr. symposion) nigdy nie używały tej przepaski.
Aulos ma sześć otworów palcowych. By zwiększyć jego możliwości Pronomos - słynny muzyk z Teb wynalazł pierścienie obrotowe. Instrumenty wykonywane były z trzciny, czasem z drewna lub kości.
Aulos był instrumentem, na którym z zasady grały greckie prostytutki
Homofonia
Homofonia jest to rodzaj faktury, w której melodii, znajdującej się zazwyczaj w najwyższym głosie, towarzyszy akompaniament. Muzyka oparta na fakturze homofonicznej nosi nazwę muzyki homofonicznej.
Przeciwstawieniem homofonii jest polifonia, czyli wielogłosowość. Homofonia polega na dominacji melodii prowadzonej w pierwszym głosie, najczęściej jest to głos wykonujący główny temat utworu. W takich utworach akompaniament występuje w formie pionów akordowych lub figuracji. Rozkwit tej faktury przypada na epokę klasyczną i romantyczną. Występuje w wielu ówczesnych formach muzycznych.
Przeciwstawieniem homofonii jest polifonia, czyli wielogłosowość. Homofonia polega na dominacji melodii prowadzonej w pierwszym głosie, najczęściej jest to głos wykonujący główny temat utworu. W takich utworach akompaniament występuje w formie pionów akordowych lub figuracji. Rozkwit tej faktury przypada na epokę klasyczną i romantyczną. Występuje w wielu ówczesnych formach muzycznych.
Monodia (gr. solowy śpiew)
Solowa melorecytacja w dramacie greckim, w szczególności monolog o charakterze lamentacyjnym.
Gatunek muzyczny wyróżniający się jednolitą linią melodyczną i akompaniamentem. Chociaż tego rodzaju muzyka jest spotykana w wielu kulturach w całej ich historii, termin ten jest generalnie stosowany do włoskiej pieśni powstałej w XVI w., stanowiącej swoiste przeciwieństwo polifonii, w której każda część jest jednakowo ważna, i homofonii, w której akompaniament nie jest rytmicznie niezależny. Termin jest używany zarówno w odniesieniu do całego stylu, jak i pojedynczych pieśni - powstał on jednak dopiero we współczesnej muzykologii, zaś żaden z ówczesnych kompozytorów nie używał tego terminu.
Kompozycjami o monodycznej formie były: madrygały, motety, a nawet koncerty, w ówczesnym znaczeniu concertato, czyli "z instrumentami".
Kompozycje monodyczne dzielą się na utwory solowe zupełnie pozbawione elementu harmonicznego oraz na utwory przeznaczone dla głosu solowego z towarzyszeniem instrumentu (monodia akompaniowana).
Muzyczna monodia rozwinęła się jako próba przywrócenia starogreckiej idei melodeklamacji - pojedynczy głos wykonujący ornamentowaną partię melodyczną, z towarzyszeniem takich instrumentów, jak lutnia, chitarrone, teorban, klawesyn, organy, niekiedy gitara. Niektóre monodie były aranżowane specjalnie dla niewielkich zespołów. Rozwój gatunku był charakterystyczny dla wczesnego baroku, w przeciwieństwie do stylu późnego renesansu, w którym dominowała wielogłosowość.
Kontrastujące pasaże w monodiach mogły być bardziej melodyczne lub bardziej deklamatorskie - style te rozwinęły się potem w arię i recytatyw, a cała forma złączyła się ok. 1635 r. z kantatą kameralną.
Rozwijająca się równolegle we Francji forma solowego śpiewu z akompaniamentem nosiła nazwę air de cour.
Gatunek muzyczny wyróżniający się jednolitą linią melodyczną i akompaniamentem. Chociaż tego rodzaju muzyka jest spotykana w wielu kulturach w całej ich historii, termin ten jest generalnie stosowany do włoskiej pieśni powstałej w XVI w., stanowiącej swoiste przeciwieństwo polifonii, w której każda część jest jednakowo ważna, i homofonii, w której akompaniament nie jest rytmicznie niezależny. Termin jest używany zarówno w odniesieniu do całego stylu, jak i pojedynczych pieśni - powstał on jednak dopiero we współczesnej muzykologii, zaś żaden z ówczesnych kompozytorów nie używał tego terminu.
Kompozycjami o monodycznej formie były: madrygały, motety, a nawet koncerty, w ówczesnym znaczeniu concertato, czyli "z instrumentami".
Kompozycje monodyczne dzielą się na utwory solowe zupełnie pozbawione elementu harmonicznego oraz na utwory przeznaczone dla głosu solowego z towarzyszeniem instrumentu (monodia akompaniowana).
Muzyczna monodia rozwinęła się jako próba przywrócenia starogreckiej idei melodeklamacji - pojedynczy głos wykonujący ornamentowaną partię melodyczną, z towarzyszeniem takich instrumentów, jak lutnia, chitarrone, teorban, klawesyn, organy, niekiedy gitara. Niektóre monodie były aranżowane specjalnie dla niewielkich zespołów. Rozwój gatunku był charakterystyczny dla wczesnego baroku, w przeciwieństwie do stylu późnego renesansu, w którym dominowała wielogłosowość.
Kontrastujące pasaże w monodiach mogły być bardziej melodyczne lub bardziej deklamatorskie - style te rozwinęły się potem w arię i recytatyw, a cała forma złączyła się ok. 1635 r. z kantatą kameralną.
Rozwijająca się równolegle we Francji forma solowego śpiewu z akompaniamentem nosiła nazwę air de cour.
Polifonia
Polifonia (gr. πολυφωνία polyphonia - "wiele głosów") – rodzaj faktury muzycznej, w której równocześnie dwa lub więcej głosów prowadzonych jest niezależnie od siebie. Szczytowym osiągnięciem polifonii jest twórczość Jana Sebastiana Bacha.
Z punktu widzenia pokrewieństwa między głosami wyróżnić można dwa rodzaje polifonii:
imitacyjną
kontrastową
Technika imitacyjna jest starsza, powstała w średniowieczu, jej formą jest kanon. W okresie renesansu rozwinęła się polifonia fugowana, oparta na kontrapunkcie podwójnym (i wielokrotnym). Formą opartą na tej technice jest fuga.
Drugą podstawą dokonywania systematyki jest stosunek linii melodycznych względem siebie; jednej linii melodycznej może być przeciwstawiona jedna, dwie lub trzy frazy melodyczne.
(wiki)
Z punktu widzenia pokrewieństwa między głosami wyróżnić można dwa rodzaje polifonii:
imitacyjną
kontrastową
Technika imitacyjna jest starsza, powstała w średniowieczu, jej formą jest kanon. W okresie renesansu rozwinęła się polifonia fugowana, oparta na kontrapunkcie podwójnym (i wielokrotnym). Formą opartą na tej technice jest fuga.
Drugą podstawą dokonywania systematyki jest stosunek linii melodycznych względem siebie; jednej linii melodycznej może być przeciwstawiona jedna, dwie lub trzy frazy melodyczne.
(wiki)
Interwał
W teorii muzyki interwał (z łac. intervallum – dosłownie "miejsce pomiędzy szańcami") można definiować jako:
odległość między dwoma dźwiękami.
współbrzmienie dwóch dźwięków.
(wiki)
odległość między dwoma dźwiękami.
współbrzmienie dwóch dźwięków.
(wiki)
Dysonans
Dysonans (łac. dissonans) - interwał brzmiący niezgodnie dla ucha ludzkiego. Do dysonansów zaliczają się następujące interwały:
sekunda mała
sekunda wielka
septyma mała
septyma wielka
tryton (kwarta zwiększona lub kwinta zmniejszona)
wszystkie interwały zwiększone lub zmniejszone (nawet jeśli brzmią jak konsonanse - zgodnie)
Pojęcie dysonansu było różnie definiowane w historii muzyki europejskiej, przy czym wiodącą tendencją było stopniowe zawężanie tego pojęcia. Początkowo do współbrzmień zgodnych zaliczano jedynie oktawę i kwintę (a więc wszystkie inne interwały były dysonansami). Stopniowo z listy dysonansów zniknęła kwarta oraz tercje i seksty.
Podobną tendencję można zaobserwować w samym podejściu do dysonansu. Od średniowiecza do XX wieku dysonans stopniowo "awansuje" z rangi współbrzmienia całkowicie zabronionego, poprzez współbrzmienie dopuszczalne jako przejściowe, następnie ważny element harmonii tonalnej (rozwiązanie), aż po totalną autonomizację i równouprawnienie, a nawet w pewnych kierunkach muzycznych (dodekafonia, Arnold Schönberg) - interwał preferowany.
Rodzaje dysonansów
Dysonans melodyczny - jest to każde współbrzmienie, które brzmi niezgodnie.
Dysonans pojęciowy - współbrzmienie mające znaczenie dysonansowe w danym kontekście harmonicznym i wymagające rozwiązania. Przykładem takiego dysonansu jest dominanta z opóźnionymi tercją i kwintą przez (odpowiednio) kwartę i sekstę. Taki akord brzmi konsonansowo (jak trójdźwięk w drugim przewrocie), ale ze względu na kontekst zawiera dwa składniki (kwartę i sekstę), które są traktowane jako dysonanse pojęciowe i wymagają rozwiązania.
(wikipedia)
sekunda mała
sekunda wielka
septyma mała
septyma wielka
tryton (kwarta zwiększona lub kwinta zmniejszona)
wszystkie interwały zwiększone lub zmniejszone (nawet jeśli brzmią jak konsonanse - zgodnie)
Pojęcie dysonansu było różnie definiowane w historii muzyki europejskiej, przy czym wiodącą tendencją było stopniowe zawężanie tego pojęcia. Początkowo do współbrzmień zgodnych zaliczano jedynie oktawę i kwintę (a więc wszystkie inne interwały były dysonansami). Stopniowo z listy dysonansów zniknęła kwarta oraz tercje i seksty.
Podobną tendencję można zaobserwować w samym podejściu do dysonansu. Od średniowiecza do XX wieku dysonans stopniowo "awansuje" z rangi współbrzmienia całkowicie zabronionego, poprzez współbrzmienie dopuszczalne jako przejściowe, następnie ważny element harmonii tonalnej (rozwiązanie), aż po totalną autonomizację i równouprawnienie, a nawet w pewnych kierunkach muzycznych (dodekafonia, Arnold Schönberg) - interwał preferowany.
Rodzaje dysonansów
Dysonans melodyczny - jest to każde współbrzmienie, które brzmi niezgodnie.
Dysonans pojęciowy - współbrzmienie mające znaczenie dysonansowe w danym kontekście harmonicznym i wymagające rozwiązania. Przykładem takiego dysonansu jest dominanta z opóźnionymi tercją i kwintą przez (odpowiednio) kwartę i sekstę. Taki akord brzmi konsonansowo (jak trójdźwięk w drugim przewrocie), ale ze względu na kontekst zawiera dwa składniki (kwartę i sekstę), które są traktowane jako dysonanse pojęciowe i wymagają rozwiązania.
(wikipedia)
Konsonans
Konsonans (łac. consonans) – interwał uważany za zgodnie brzmiący. Jest to współbrzmienie (konsonans harmoniczny) lub następstwo (konsonans melodyczny) przynajmniej dwóch dźwięków, które słuchowo jest odczuwane jako zgodne. Wszystkie interwały zwiększone bądź zmniejszone, mogące enharmonicznie przypominać konsonase, należą do dysonansów.
Na początku konsonansem nazywane były jedynie interwały czyste: pryma, kwarta, kwinta i oktawa. Dopiero harmonia klasyczna za konsonanse uznała również interwały małej i wielkiej tercji oraz seksty. W związku z tym interwały czyste nazywane są konsonansami doskonałymi - w przeciwieństwie do interwałów tercji i seksty, które noszą nazwę interwałów niedoskonałych. Pojęcie konsonansu w coraz swobodniejszym podejściu do harmonii w muzyce współczesnej jest nadal rozszerzane, chociaż nie jest do końca jednoznacznie zdefiniowane.
(wkipedia)
Subskrybuj:
Posty (Atom)